Έκπληξη αστρονόμων από την ανακάλυψη αστεροειδή με δακτυλίους!
Καλλιτενική άποψη του συστήματος δακτυλίων της Χαρικλούς
Για πρώτη φορά στην ιστορία της αστρονομίας, ανακαλύφθηκε σύστημα δακτυλίων γύρω από έναν αστεροειδή. Η ανακάλυψη αποτελεί απόλυτη έκπληξη για τους πλανητικούς επιστήμονες οι οποίοι δεν είναι ακόμη σίγουροι για το πως μπορεί να δομήθηκαν αυτοί οι δακτύλιοι.
Το κοσμικό αξιοθέατο εντοπίστηκε γύρω από το ουράνιο σώμα Χαρικλώ Chariklo, που βρίσκεται σε τροχιά σε μια περιοχή ανάμεσα στον Κρόνο και τον Ουρανό. Με μέγιστο μήκος περίπου 155 μίλια, περίπου όσο η πολιτεία της Μασσαχουσέτης, η Χαρικλώ αποτελεί τον μέγιστο γνωστό αστεροειδή στη γειτονιά της. Προσπαθώντας να αποκτήσουν καλύτερη εικόνα για το ακριβές μέγεθος και σχήμα της, οι αστρονόμοι έστρεψαν τα τηλεσκόπιά τους στο γιγάντιο διαστημικό βράχο ενώ πέρναγε εμπρός από έναν μακρινό αστέρα, τον Ιούνιο του 2013. Ενώ η Χαρικλώ ζούσε την έκλειψή της, οι ερευνητές πρόσεξαν κάτι περίεργο: Το φως του αστέρα τρεμόσβυσε τις στιγμές ακριβώς πριν και μετά τη διέλευση της.
Ο λόγος γι αυτό το σκοτείνιασμα ήταν η παρουσία δύο πυκνών δακτυλίων γύρω από των αστεροειδή, οι οποίοι στιγμιαία μπλόκαραν το αστρόφως. Ο παχύτερος εσωτερικός δακτύλιος έχει πάχος περίπου 4 μίλια, ενώ ο λεπτότερος εξωτερικός σχεδόν 2 μίλια. Φασματοσκοπικές αναλύσεις του φωτός από τον αστέρα αποκάλυψαν επίσης ότι οι δακτύλιοι συντίθενται μερικώς από πάγο νερού.
Οι δακτύλιοι που αποτελούνται σε σημαντικό ποσοστό από πάγο, αντανακλούν το φως όπως ο καθρέπτης, ιδιότητα που βοηθά στην εξήγηση μιας ανωμαλίας που είχε εντοπιστεί πρωτύτερα σχετικά με τον αστεροειδή. Από την ανακάλυψή του, το 1997, η φωτεινότητά του έπεσε μυστηριωδώς για να επανέλθει στα αρχικά επίπεδα το 2008. Αυτό που προφανώς συνέβει ήταν το εξής: Καθώς η Χαρικλώ μετακινούνταν στην τροχιά της, το σύστημα δακτυλίων της στρεφόταν μεταβάλλοντας τη γωνία παρατήρησής του από τη Γη. Όταν η θέση τους ως προς εμάς επέτρεπε τη θέαση του συνολικού πλάτους, αντανακλούσαν περισσότερο φως προς τον πλανήτη μας, αυξάνοντας τη φαινόμενη λαμπρότητα του αστεροειδούς κατά 40%.
Μόνο τέσσερα επιπλέον συστήματα δακτυλίων είναι γνωστά στο Ηλιακό μας Σύστημα — γύρω από το Δία, τον Ουρανό, τον Ποσειδώνα και, το με διαφορά εντυπωσιακότερο σύστημα του Κρόνο — όλα δε έχουν δομηθεί γύρω από πλανήτες. Οι αστρονόμοι δεν μπορούν ακόμη να ξέρουν αν το σύστημα δακτυλίων της Χαρικλούς είναι μοναδικό ανάμεσα στους αστεροειδείς. Κατά τις τελευταίες δεκαετίες, πάνω από 10 άλλα ουράνια αντικείμενα στη γειτονιά του συγκεκριμένου αστεροειδή έχουν ερευνηθεί με χρήση της τεχνικής αστρικής έκλειψης αλλά κανένα δεν αποκάλυψε ίχνος δακτυλίων.
Μία εκδοχή δημιουργίας των δακτυλίων στην Χαρικλώ, είναι αυτή της πτώσης άλλου, ελαφρώς μικρότερου, ουράνιου σώματος στην επιφάνειά της, με συνέπεια τη αποκόλληση κομματιών τα οποία συγκρατήθηκαν βαρυτικά γύρω από τον αστεροειδή. Εναλλακτικά, ίσως η Χαρικλώ είχε έναν μικρότερο συνοδό, σε τροχιά γύρω της, ο οποίος βλήθηκε από μικρομετεωρείτες και τεμαχίστηκε σε θραύσματα τα οποία συγκρατήθηκαν βαρυτικά από τον μεγαλύτερο αστεροειδή.
Οι λεπτοί δακτύλιοι γύρω από ένα ουράνιο σώμα, τείνουν να "ξεχειλώνουν" καθιστώντας τα "χείλη" τους ασαφή. Οι δακτύλιοι της Χαρικλούς αντίθετα εμφανίζονται με πολύ καθαρές άκρες, κάτι που ίσως σημαίνει την ύπαρξη, εντός τους, μερικών μικρών δορυφόρων-βοσκών - όπως χαρακτηριστικά ονομάζονται - με μήκος λίγων μιλίων, των οποίων η βαρυτική επιρροή δημιουργεί το κενό ανάμεσα στους δύο δακτυλίους και καθορίζει τα σαφή όριά τους. Η ύπαρξη ανάλογων δορυφόρων-βοσκών (shepherd moons) εξηγεί το πως, πλανήτες όπως ο Ουρανός, διατηρούν τους λεπτούς δακτυλίους τους τόσο οξείς. Όμως, ο "βασιλιάς των δακτυλιδιών" Κρόνος διαθέτει επίσης μερικούς πολύ λεπτούς δακτυλίους που δεν περιλαμβάνουν δορυφόρους-βοσκούς, καταδεικνύοντας ότι αυτή η ερμηνεία μπορεί να είναι λαθεμένη. Ίσως η περαιτέρω μελέτη του απλού συστήματος δακτυλίων της Χαρικλούς, μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα τη συμπεριφορά των μεγαλυτέρων δακτυλίων του Ηλιακού Συστήματος.
πηγή : Wired