Μια εντυπωσιακή ματιά (GLIMPSE) του Spitzer στον Γαλαξία μας!
Το εκπληκτικό "μωσαϊκό" του προγράμματος GLIMPSE (βίντεο)
Η περιήγηση στον Γαλαξία είναι πλέον τόσο εύκολη όσο ένα κλικ στο νέο 360 μοιρών μωσαϊκό της NASA, που παρουσιάσθηκε στο συνέδριο TED 2014 του Βανκούβερ, Καναδά.
Το γεμάτο αστέρια πανόραμα του γαλαξία μας συντίθεται από περισσότερες από 2 εκατομμύρια υπέρυθρες λήψεις που καταγράφηκαν κατά τα τελευταία 10 χρόνια από το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Spitzer.
"Αν αποφασίζαμε να το τυπώσουμε, θα χρειαζόμασταν έκταση όση το Rose Bowl Stadium - χαρακτηριστικό Αμερικάνικο στάδιο που χρησιμεύει και ως εκθεσιακός χώρος - για να το εκθέσουμε," ανέφερε ο Robert Hurt, ειδικός απεικόνισης στο Κέντρο Διαστημικής Επιστήμης Spitzer της NASA, που εδρεύει στην Πασαντένα της Καλιφόρνια. "Έτσι, δημιουργήσαμε ένα ψηφιακό αρχείο που ο καθένας, αστρονόμος ή μή, μπορεί να χρησιμοποιήσει."
Το τεράστιο αρχείο των 20-gigapixel χρησιμοποιεί την πλατφόρμα απεικόνισης WorldWide Telescope της Microsoft. "Συλλαμβάνει" περιοχή ποσοστού περίπου 3% του ουρανού, αλλά επειδή εστιάζει σε μια στενή λωρίδα γύρω από τη Γη μας, στο ύψος του Γαλαξιακού Επιπέδου, περιλαμβάνει περισσότερα από τα μισά αστέρια του Γαλαξία.
Η σύνθετη εικόνα, που αντλεί υλικό από το project Galactic Legacy Mid-Plane Survey Extraordinaire, GLIMPSE εν συντομογραφία, βρίσκεται online στη διεύθυνση: https://www.spitzer.caltech.edu/glimpse360
Το Spitzer, εκτοξεύτηκε στο διάστημα το 2003 και έχει χρησιμοποιηθεί για περισσότερο από 10 χρόνια στη μελέτη ουράνιων αντικειμένων όλων των ειδών, από αστεροειδείς του Ηλιακού μας Συστήματος έως τους πιο απομακρυσμένους γαλαξές στις εσχατιές του έως σήμερα παρατηρήσιμου Σύμπαντος. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ένα σύνολο 4,142 ωρών (172 ημερών) χρήσης, αφιερώθηκε στη λήψη εικόνων του γαλαξιακού δίσκου (ή επιπέδου) του Γαλαξία στο υπέρυθρο φάσμα. Είναι η πρώτη φορά που οι εικόνες αυτές ενώνονται σε ένα μοναδικό εκτεταμένο μωσαϊκό.
Ο γαλαξίας μας έχει το σχήμα ενός πεπλατυσμένου σπειροειδούς δίσκου, το δε Ηλιακό Σύστημα βρίσκεται στο εξωτερικό 1/3 της διαμέτρου του, σε έναν από τους σπειροειδείς βραχίονες. Όταν κοιτάμε προς το κέντρο του γαλαξία μας, παρατηρούμε μια περιοχή συνωστισμού αστέρων και σκόνης. Τα τηλεσκόπια ορατού φάσματος δεν μπορούν να διαπεράσουν το πάχος της υπέρπυκνης αυτής μεριάς αδυνατώντας έτσι να μας δώσουν σαφή και λεπτομερή εικόνα. Η υπέρυθρη ακτινοβολία όμως ταξιδεύει απρόσκοπτα διαμέσου της διαστημικής σκόνης, επιτρέποντας στο Spitzer να "δει" ως στο γαλαξιακό κέντρο.
"Το Spitzer μας βοηθά να εκτιμήσουμε ως που εκτείνεται η άλλη άκρη του Γαλαξία," παρατηρεί ο Ed Churchwell, συνεπικεφαλής της ομάδας του GLIMPSE στο Πανεπιστήμιο Wisconsin-Madison. "Χαρτογραφούμε την τοποθέτηση των σπειροειδών βραχιόνων της αντίπερα μεριάς και ιχνηλατούμε το σχήμα του γαλαξία μας."
Χρησιμοποιώντας τα δεδομένα από το GLIMPSE, οι αστρονόμοι δημιούργησαν τον ακριβέστερο χάρτη της μεγάλης κεντρικής μπάρας από αστέρια, που βρίσκεται στην κεντρική γαλαξιακή περιοχή, αποκαλύπτοντας ότι ο Γαλαξίας μας είναι τελικά ελαφρά μεγαλύτερος απ' ότι υπολογίζαμε. Οι εικόνες του GLIMPSE, αποκαλύπτουν επίσης έναν γαλαξία γεμάτο ... φυσσαλίδες! Αυτές οι δομές αποτελούν κοιλότητες γύρω από ογκώδη άστρα, τα οποία εκτοξεύουν αστρικό άνεμο και ακτινοβολία στον περιβάλλοντα χώρο τους.
Συνολικά, τα δεδομένα επιτρέπουν στους επιστήμονες να οικοδομήσουν ένα ευρύτερο αστρικό μοντέλο, αποκτώντας περισσότερες γνώσεις γύρω από την αστρική δημιουργία στο Γαλαξία -- διαδικασία που πολλοί αποκαλούν "σφυγμό" του γαλαξία μας. Το Spitzer μπορεί να εντοπίσει αμυδρούς αστέρες στην "πίσω μεριά" του γαλαξία μας -- τις εξωτερικές, σκοτεινότερες περιοχές, που ήταν σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητες κατά το παρελθόν.
"Πολλά περισσότερα αστέρια μικρής μάζας, είναι πλεόν παρατηρήσιμα μέσω του Spitzer, επιτρέποντας μεγάλης κλίμακας μελέτες" ανέφερε η Barbara Whitney του Πανεπιστημίου Wisconsin-Madison, συνεπικεφαλής της ομάδας GLIMPSE. "Το Spitzer είναι αρκετά ευαίσθητο ώστε να εντοπίσει ανάλογα αστέρια και να "φωτίσει" στην επιστημονική κοινότητα τις διαδικασίες αστρογέννεσης και αστρικής εξέλιξης."
Η ομάδα του Spitzer είχε ήδη δώσει στη δημοσιότητα μια σύνθεση εικόνων που απεικονίζουν γαλαξιακή περιοχή 130 μοιρών, κυρίως εστιασμένη στο κέντρο του Γαλαξία. Η νέα άποψη των 360 μοιρών θα αποτελέσει οδηγό της NASA στην κατεύθυνση του αναμενόμενου διαστημικού τηλεσκοπίου James Webb στις πλέον ενδιαφέρουσε περιοχές αστρικής δόμησης, όπου θα πραγματοποιήσει ακόμα πιο λεπτομερείς υπέρυθρες παρατηρήσεις.
Μερικοί τομείς του μωσαϊκού GLIMPSE περιλαμβάνουν και δεδομένα από φασματικές περιοχές μεγαλύτερων μηκών κύματος, που συλλέχθηκαν από το Wide-field Infrared Survey Explorer, ή WISE, της NASA, που έχει αποτυπώσει ολόκληρο τον ουρανό στο υπέρυθρο.
Τα δεδομένα του GLIMPSE αποτελούν, επίσης, μέρος ενός ευρύτερου επιστημονικού προγράμματος πολιτών, στο οποίο οι χρήστες μπορούν να βοηθήσουν στην ταξινόμηση των γαλαξιακών φυσσαλίδων και άλλων αντικειμένων του γαλαξία μας. Όποιος θέλει να συμμετάσχει μπορεί να επισκεφθεί τη διεύθυνση : https://www.milkywayproject.org
πηγή : NASA's Spitzer Space Telescope